Prawdziwa głęboka przyjaźń wymaga naszego zaangażowania, uwagi, modlitwy i czasu. Przyjaźń, jak pokazują to liczne świadectwa myślicieli, pisarzy, świętych i mistyków, nadaje życiu ludzkiemu lepszy smak, głębszy sens. Starożytni filozofowie mówili: „Przyjaźń jest solą życia”. Edward Young pisał, że „przyjaźń jest winem życia”. Wszyscy potrzebujemy przyjaciół i – choć trudno nam się nieraz do tego przyznać – tęsknimy za nimi; tęsknimy my sami, ale tęsknią również osoby, z którymi spotykamy się na co dzień. Jeżeli bywamy uważni, łatwo możemy dostrzec, jak wiele sygnałów wzywających nas do nawiązania przyjaźni wysyłają nam przy różnych okazjach nasi bliźni. Mogłyby one stawać się początkiem przyjacielskich więzi. Musiałyby być one jednak przez nas dostrzegane, podejmowane, rozwijane i pielęgnowane.

Różnica wieku, wykształcenia, płci, posiadania, religii nie stanowi dla przyjaźni przeszkody, o ile przyjaciele znajdują wspólną płaszczyznę spotkania, wymiany myśli, dialogu i twórczej pracy. Przyjaźń jest bowiem tym związkiem, który towarzyszy człowiekowi od dziecięcych lat aż do śmierci. Więcej nawet – prawdziwa przyjaźń przekracza próg śmierci. Z czułością wspominamy przecież naszych przyjaciół, którzy już od nas odeszli do wieczności.

Bogactwem przyjaciół nie jest przecież majątek, wspólne interesy czy nawet więzy krwi, ale głębokie pragnienia ich serc oraz wielkie horyzonty ich serc i umysłów. Przyjaciele to ludzie, „którzy we wspólnym dążeniu do prawdy stają się dla siebie wzajemnie wyrozumiali i otwarci na tyle, na ile to tylko jest możliwe. […] Ci, których łączy przyjaźń, nie tylko wspólnie dążą do prawdy, lecz przede wszystkim szukają jej w sobie wzajemnie” – pisze Jean Lacroix, francuski filozof.

(Ze Wstępu Autora)

O przyjaźni

Fragment książki

Rozdział 3

Oto święte imię przyjaźni

„Szczęśliwa przyjaźń! Świętym jest na ziemi,

Kto umiał przyjaźń zabrać ze świętemi”.

(Adam Mickiewicz)

Przyjaźń człowieka z Bogiem jest fundamentem przyjaźni pomiędzy ludźmi. Ze swej istoty przyjaźń międzyludzka to dzielenie się przyjaźnią, jakiej człowiek doświadcza ze strony samego Boga. Kiedy więc buntujemy się przeciwko Stwórcy i oddzielamy się od Niego, zostają zniszczone także podstawy braterskiego i przyjaznego współżycia pomiędzy ludźmi. Leszek Kołakowski w artykule Nasza wesoła apokalipsa. Kazanie na koniec wieku podkreśla, że gdy człowiek porzuci Boga, natychmiast zostają zerwane wszystkie „fundamentalne więzi, co podtrzymują ludzką wspólnotę: rodzinę i religię, zostają gwałtem rozerwane i wyszydzone”.

To samo dotyczy także przyjaźni. Jeżeli w naszej codzienności pielęgnujemy przyjaźń z Jezusem poprzez codzienną modlitwę i życie duchowe, wówczas spontanicznie odkrywamy również dar braterskiej przyjaźni i miłości, do której On sam nas zaprasza: Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali, tak jak Ja was umiłowałem; żebyście i wy tak się miłowali wzajemnie. Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali (J13, 34-35).

W drugiej modlitwie eucharystycznej dla dzieci czytamy, że zło grzechu „niszczy przyjaźń”. Człowiek trwający w nieprzyjaźni z Bogiem nie może być przyjacielem swego bliźniego. Kiedy w czasach ostatecznych grzech zostanie pokonany i wszędzie zapanuje sprawiedliwość Boga, wówczas w relacji pomiędzy wszystkimi stworzeniami zakróluje pełna przyjaźń.

Tę przyjaźń – nie tylko między ludźmi, ale także między wszystkimi innymi stworzeniami – pięknie opisuje prorok Izajasz: Wtedy wilk zamieszka wraz z barankiem, pantera z koźlęciem razem leżeć będą, cielę i lew paść się będą pospołu i mały chłopiec będzie je poganiał. Krowa i niedźwiedzica przestawać będą ze sobą przyjaźnie, młode ich razem będą legały. Lew też jak wół będzie jadał słomę. Niemowlę igrać będzie na gnieździe kobry, dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii. Zła czynić nie będą ani działać na zgubę po całej świętej mej górze, bo kraj się napełni znajomością Pana, na kształt wód, które przepełniają morze (Iz 11, 6-9).

Bóg pragnie powszechnej przyjaźni wszystkich stworzeń między sobą. Właśnie dlatego naszą przyjaźń z Bogiem oraz nasze wzajemne braterskie przyjaźnie możemy nazwać – posługując się słowami Owidiusza – „świętymi i czcigodnymi”: „Oto święte i czcigodne imię przyjaźni”.

Kiedy w naszych codziennych relacjach z ludźmi niecierpliwość, irytacja, gniew, obojętności czy nieżyczliwość biorą górę, wówczas winniśmy robić sobie głęboki rachunek sumienia z naszej postawy wobec Boga. Gdy bowiem przestajemy szczerze i hojnie otwierać się na Boga, Jego miłość i przyjaźń, wówczas wyjałowieni wewnętrznie nie jesteśmy w stanie traktować bliźnich z miłością i przyjaźnią.

Spis treści

1. Nie masz teraz prawdziwej przyjaźni

2. Pan z wiernymi obcuje przyjaźnie

3. Oto święte imię przyjaźni

4. Homo amicus

5. Ludzi pełno, przyjaciół brak

6. Stawać się godnym przyjaźni

7. Nie bardzo prawda miła i od przyjaciela

8. Misterium utkane ze spotkań

9. Większa radość z dawania niż z brania

10. Oddać życie za przyjaciół

11. Lepsza miska jarzyn podana z miłością

12. Połowa duszy mojej

13. Większą przyjaciółką prawda

14. Razy przyjaciela – pocałunki wroga

15. Z kilku przyjaciół przy kominie

16. Delikatny dar

17. Odwaga bliskości

18. Przyjaciół poznajemy w biedzie

19. Urodziliśmy się także dla przyjaciół

20. Jasne układy, dobrzy przyjaciele

21. Kto ma przyjaciela wiernego

22. Cierpienie próbą przyjaźni

23. Odświeżający deszcz

24. Kraj lat dziecinnych – święty i czysty

25. Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?

26. Udoskonalenie miłości

27. Najpiękniejszy dar ofiarowany dzieciom

28. Przyjaźń ojca z synem

29. Przyjaźń zawsze pomocna

30. Przyjaźń z przyjaciółmi Boga

31. Przyjaciel oblubieńca

32. O przyjaźni nieprzyjazna

33. Potrzeba oczyszczania przyjaźni

34. I ty, Brutusie, przeciwko mnie?

35. Złoty uśmiech przyjaciela

36. A kiedy odjeżdżasz, bywaj zdrów

37. Będę się modlił o dobro dla ciebie

38. Łaska na wieczność

39. Czy moglibyśmy stłumić śmiech, przyjaciele?

40. Wszystkom ci winien, o przyjaźni!

41. Wielki dar Boga